ყოველწლიურად, ოქროს მედალსა და მათი დამსახურების აღიარებასთან ერთად, ნობელის პრემიის ლაურეატებს ფულადი ჯილდოც ენიჭებათ. ზოგი საპრიზო ფულს კვლევის გასაგრძელებლად იყენებს, ზოგი ქველმოქმედებას მიმართავს, ზოგი კი ფულს პირადი საჭირობებისთვის ხარჯავს.
პოლ გრინგარდი (2000, ფიზიოლოგია ან მედიცინა)
პოლ გრინგარდი არის ამერიკელი ნეირომეცნიერი და პროფესორი ნიუ-იორკში როკფელერის უნივერსიტეტში. 2000 წელს მან ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში ორ სხვა მკვლევართან ერთად გაიზიარა. მეცნიერებმა გააკეთეს აღმოჩენა, რომელიც დაკავშირებულია ნერვული უჯრედების კომუნიკაციასთან, რამაც გზა გაუხსნა ანტიდეპრესანტების განვითარებას.
გრინგარდმა მთელი თავისი საპრიზო თანხა, დაახლოებით 400,000 დოლარი პერლ გრინგარდის პრიზის დასამკვიდრებლად გამოიყენა, დედის პატივსაცემად, რომელიც მშობიარობის დროს გარდაიცვალა. ჯილდოს მიზანი მეცნიერებაში ქალების მიკერძოებისა და დისკრიმინაციის წინააღმდეგ ბრძოლა იყო.
ალბერტ გორი (2007, მშვიდობის პრემია)
2007 წელს აშშ-ს ყოფილმა ვიცე-პრეზიდენტმა ალ გორმა, მგზნებარე გარემოსდაცვითმა აქტივისტმა, მიიღო ნობელის მშვიდობის პრემია კლიმატის ცვლილების სამთავრობათაშორისო პანელთან ერთად „გარემოსდაცვითი სამუშაოსა და გარემოსდაცვითი საკითხების კვლევისთვის“.
ზუსტი თანხა, რომელიც გორმა გაიზიარა სამთავრობათაშორისო ჯგუფთან, უცნობია. ყოფილმა ვიცე-პრეზიდენტმა მთელი თანხა კლიმატის დაცვის ალიანსის შექმნაში ჩადო, რომელსაც თავად ხელმძღვანელობდა. ორგანიზაციის მიზანია კლიმატის კრიზისის მოგვარება და სუფთა ენერგიის წყაროების განვითარება.
რიჩარდ რობერტსი და ფილიპ შარპი (1993, ფიზიოლოგია ან მედიცინა)
ფილიპ შარპი არის კიბოს მკვლევარი და მოლეკულური ბიოლოგიისა და ბიოქიმიის პროფესორი მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტში, რიჩარდ რობერტსი არის ბრიტანელი ბიოქიმიკოსი და მოლეკულური ბიოლოგი. 1993 წელს მეცნიერებმა მიიღეს ნობელის პრემია ფიზიოლოგიაში და მედიცინაში „ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად გენის უწყვეტი სტრუქტურის აღმოჩენისთვის“. საპრიზო ფონდი, რომელიც მათ გაინაწილეს , იმ წელს 1.04 მილიონი დოლარი იყო.
შარპმა და რობერტსმა გადაწყვიტეს ფული საკუთარი სიამოვნებისთვის დაეხარჯათ. პირველმა ფული გამოიყენა ძველი ფედერალისტური სახლის შესაძენად, მეორემ კი ეზოში კროკეტის გაზონი მოაწყო. გახსნიდან რამდენიმე წლის შემდეგ ფილიპ შარპმა დააარსა ერთ-ერთი უდიდესი ბიოტექნოლოგიური კომპანია Biogen. რიჩარდ რობერტსმა ასევე დაიწყო ბრძოლა გენმოდიფიცირებული ორგანიზმების (გმო) წინააღმდეგ.
კრისტიანა ნუსლეინ-ვოლჰარდ (1995, ფიზიოლოგია ან მედიცინა)
კრისტიან ნუსლეინ-ვოლჰარდ არის გერმანელი ბიოლოგი, რომელმაც 1995 წელს მიიღო ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში (ედვარდ ლუისთან და ერიკ ვიშჰაუსთან ერთად) „ემბრიონის განვითარების გენეტიკური კონტროლის აღმოჩენისთვის“. მათმა კვლევამ შემდგომში ხელი შეუწყო ორსულობის დროს ნაყოფის ფატალური დაავადებების მკურნალობას.
საპრიზო თანხიდან დაახლოებით 300 000 დოლარი ნუსლეინ-ვოლჰარდმა მხოლოდ ცხრა წლის შემდეგ გამოიყენა: „დიდი ხნის განმავლობაში ამ ფულით განსაკუთრებული არაფერი გამიკეთებია“. 2004 წელს მან დააარსა თავისი სახელობის ფონდი (Christiane Nüsslein-Volhard Stiftung) გერმანელი ქალი მეცნიერების მხარდასაჭერად. ორგანიზაცია ფინანსურად ეხმარება ბავშვების მოვლასა და საშინაო საქმეებში, რათა ქალებმა სამეცნიერო მუშაობა გააგრძელონ.
ცნობისათვის, წელს ნობელის პრემია ქიმიაში ბენჯამინ ლისტმა, კრისტიან ნუსლეინ-ვოლჰარდის ძმისშვილმა, მიიღო.
ვოლფგანგ კეტერლე (2001, ფიზიკა)
2001 წელს, ამერიკელ მეცნიერებთან, ერიკ კორნელთან და კარლ ვიმენთან ერთად, ვოლფგანგ კეტერლემ მიიღო ნობელის პრემია ფიზიკაში “პირველი ფუნდამენტური კვლევისა და ექსპერიმენტებისთვის ბოზე-აინშტაინის კონდენსაციის სფეროში”. მეცნიერთა საპრიზო თანხა დაახლოებით 1 მილიონი დოლარი იყო.
MIT-ის პროფესორმა თავისი წილი პრიზი სახლის შესაძენად და შვილების განათლებაში ინვესტირებისთვის გამოიყენა. ”რადგან აშშ-ში პრიზის ნახევარი გადასახადებზე მიდის, აღარაფერი რჩება”, – თქვა მან მოგვიანებით.
რიჩარდ ფეინმანი (1965, ფიზიკა)
ამერიკელმა ფიზიკოსმა რიჩარდ ფეინმანმა, კვანტური ელექტროდინამიკის ერთ-ერთმა ფუძემდებელმა, მიიღო ნობელის პრემია ფიზიკაში 1965 წელს სინიჩირო ტომონაგასთან და ჯულიუს შვინგერთან ერთად “ფუნდამენტური სამუშაოსთვის, რომელმაც ღრმა გავლენა მოახდინა ნაწილაკების ფიზიკაზე“.
კალიფორნიის Tech Newspaper-ის ჟურნალისტის კითხვაზე, თუ როგორ დახარჯავდა საპრიზო ფულს, ფაინმენმა ხუმრობით უპასუხა , რომ მას გამოიყენებდა საშემოსავლო გადასახადის გადასახდელად მომდევნო წლებში. 2019 წელს მეცნიერის ოჯახმა მისი ნობელის მედალი Sotheby’s-ის აუქციონზე გაიტანა, რომელიც 975 000 დოლარად გაიყიდა.
წყარო : BPN
